Daarmee stelt ze dus dat je de keuze hebt om niet misbruikt of verkracht te worden. Gebeurt het wel, dan is het je eigen schuld. Dat is victim blaming; een even hardnekkig als schadelijk fenomeen. Ik herken het, want een vriendin reageerde op een verhaal in de media over een verkrachting bijvoorbeeld met “dat zou mij nooit overkomen”. Op dat moment zweeg ik nog over mijn eigen ervaringen en je begrijpt: de stap om te gaan praten werd er zo bepaald niet eenvoudiger op.

Zo kan ik kan wel tig voorbeelden van victing blaming noemen, helaas dus niet alleen van vóór #MeToo en ook niet alleen van gefrustreerde malloten.

Rechtvaardige wereld

Wat bezielt mensen om de schuld in de schoenen van het slachtoffer te schuiven? Waarom zo hard oordelen over mensen die iets vreselijks hebben meegemaakt? Omdat mensen maar wat graag willen vasthouden aan hun beeld van een veilige wereld. Als iemand vertelt over iets afschuwelijks als kindermisbruik of verkrachting, gaat dat regelrecht in tegen ons gevoel van rechtvaardigheid en veiligheid. Om weer controle te krijgen en veiligheid te voelen, leggen mensen de schuld bij het slachtoffer. ‘Hij of zij deed iets doms, wij doen dat niet, dus ons overkomt dat niet.’ Als je deze redenatie loslaat, moet je aanvaarden dat ook jou vreselijke dingen kunnen overkomen. Oef, daar gáát je veilige wereldje.

Trap na

Mooi hoor, zo’n theoretisch kader, maar de gevolgen in de praktijk zijn gigantisch groot. Misbruik of een verkrachting is op zichzelf al vernederend en traumatiserend genoeg. Victim blaming is nog eens een keiharde trap na en kan het zelfbeeld van een slachtoffer definitief aan gruzelementen meppen. En dus een goede verwerking in de weg staan. Zo heb ik dat zelf ook ervaren. Ik nam een vriendin in vertrouwen en vertelde haar in kleine beetjes over mijn verkrachting. Zij reageerde afwijzend, zei dat ik het er dan wel naar gemaakt zou hebben. Samen met een negatieve ervaring op het politiebureau zorgde dat voor zoveel schaamte dat ik er jarenlang niet meer over heb durven praten.

Hoe dan wel?

Soms weten mensen even niet wat ze moeten zeggen als ze horen dat je misbruik of seksueel geweld hebt meegemaakt. Dat is helemaal niet erg, want het gaat er ook helemaal niet om dat zij alles in één keer begrijpen. Voor mij in elk geval niet. Zelf vind ik het prettig als mensen open vragen stellen (wat wil je vertellen, hoe kan ik je helpen) en de regie bij mij laten. Het allerbelangrijkste is gewoon dat ze luisteren. Gehoord en erkend worden; dat maakt een wereld van verschil.

Wil je praten over jouw eigen ervaringen met victim blaming na seksueel misbruik? Neem dan contact op met een van onze online coaches.