Hoewel het qua gezondheid nergens aan bijdraagt, ben ik gek op een sandwich en op sandwichspread. Een fijne sandwich in bed kan ook best gezellig zijn. Maar dat is niet de sandwich waar ik het nu over heb. Ik heb het over de sandwich van het middelste kind. Mijn zus is anderhalf jaar ouder en mijn broertje vijf jaar jonger. Dat maakt mij een zogenaamd ‘sandwichkind’.

De definitie hiervan uit het woordenboek luidt: “kind dat ingeklemd zit tussen oudere en jongere broers en zusters; middelste kind in een gezin”. Er zijn veel studies en onderzoeken gedaan over dit onderwerp en een aantal boeken over geschreven. Als ik terugdenk aan vroeger, komt er een beeld omhoog van ‘neem een voorbeeld aan je zus en let op je broertje’. Een beetje benauwd krijg ik het ervan; waar was er ruimte voor mij?

Ook maakte ik al heel jong kennis met een heftigere soort sandwich, deze heeft te maken met het misbruik van opa. Op een dag zei hij tegen mij dat als ik ‘gewoon’ zou meewerken, dat hij mijn zus met rust zou laten. Als ik mijn mond open zou doen naar anderen, moest hij haar doodmaken of ook meenemen naar bed en dat was dan mijn schuld. Dus: ik hield mijn mond en werkte gewoon mee. Elke keer na deze dag als opa bij me kwam, dacht ik aan haar. dat ik haar en haar leven beschermde door mee te werken. Ik zat ingeklemd als een sandwich tussen de angst voor haar leven; de dreigementen van opa en mijn eigen angst en pijn.

Ongeveer tien jaar later toen ik een rebelse puber was ging het verder. Opa had ik afgeschud en ingeruild voor een loverboy. Hij wist hoe gek ik was op mijn kleine broertje. Ik lette altijd op hem zoals mijn ouders me dat vroegen. Hij was vaak bij me, en het gebeurde wel eens dat ik hem meenam naar mijn ‘vriend’ als we uit school kwamen. Ook hij kwam met een dreigement: als ik naar de politie of wie ook zou gaan, zou hij mijn broertje doden. Omdat ik al teveel had meegemaakt met hem qua geweld, drugs, wapens, gedwongen seks en mishandelingen op diverse manieren, geloofde ik hem zonder twijfel op zijn woord. Wederom dezelfde sandwich maar dan met andere poppetjes. Steeds als ik zijn vernederingen onderging, dacht ik aan mijn broertje en aan het feit dat ik zijn leven aan het redden was. Mijn eigen leven was ondergeschikt.

Inmiddels ben ik 40 en word ik niet meer ingeklemd door dreigementen van enge mannen. Er is een nieuwe variant, een liefdevollere. Ik heb te maken met een nog jonge moeder met Alzheimer die dus de nodige zorg nodig heeft. Daarnaast heb ik te maken met een 12-jarige puberzoon die óók de nodige zorg vraagt. En ik zit er weer vertrouwd tussenin, EN ik ben begonnen met de overgang. Soms voel ik mij weer wat benauwd hierdoor; alsof er aan alle kanten aan me getrokken wordt. “(Waar) is er ruimte voor mij?” vroeg ik mij onbewust af. Tot ik besefte dat die ruimte er juist aan het komen is. Mijn zoon gaat naar de middelbare school en ik hoef hem voor het eerst in tien jaar niet meer te halen en te brengen. Het loslaten kost mij veel moeite en van de ruimte en vrijheid kreeg ik het van de week Spaans benauwd. Ik raakte volledig in paniek. Vanmorgen realiseerde ik dat er nu ruimte komt. Ruimte voor mij. Ondanks dat de zorg voor mama alleen maar intensiever zal worden voel ik dat het anders gaat worden nu. Ik ben ouder en wijzer en kan tegenwoordig zelf aangeven wat ik wel en niet wil/kan. Dit maakt dat ik niet ‘word ingeklemd’ als zijnde van dat ik alles maar willoos moet ondergaan, maar dat ik mijn eigen keuzes maak en grenzen stel. Het maakt me dankbaar. Intens dankbaar voor het leven van mijn zus, broertje en zoon en dat mama nog een klein beetje helder is. Leuk of niet leuk, maar het is de sandwich van mijn leven.